Historische banden Urk en Kampen
Overeenkomsten in cultuurhistorie
Collega wethouder Richard Boddeus kwam vorige week langs op Urk voor een werkbezoek. We hadden elkaar al een paar keer eerder gesproken waarbij met name de historische band tussen onze plaatsen ter sprake kwam. Reden om te verkennen wat we voor elkaar kunnen betekenen.
Op een historische plek voor het huidige restaurant de Boet gingen we op de foto. In april 1890 begon namelijk de Kamper Stoomvaart Maatschappij een veerverbinding van Kampen via het eiland Urk naar Enkhuizen. Later kwam er ook een Urker Stoomboot Maatschappij. Nog weer later werden deze twee maatschappijen samengevoegd. De verbinding van en naar het eiland Urk had een moeizaam bestaan. Pas toen eind jaren dertig het toeristisch vervoer opkwam, kon enige winst worden gemaakt. De oorlog en de inpoldering van de Noordoostpolder zorgden ervoor dat de maatschappij toch weer in de problemen kwam. Na de oorlog is nog een tijdje geprobeerd om toeristisch vervoer aan te trekken, maar uiteindelijk moest de maatschappij in 1959 worden opgeheven.
Door een aantal Urkers werd de bootdienst voortgezet, maar dan op persoonlijke titel en op kleinere schaal (Urk - Enkhuizen). Zo werd niet meer in de wintermaanden gevaren. De huidige veerdienst van Urk naar Enkhuizen wordt uitgevoerd door ‘De Zuiderzee’, in de volksmond ‘Urkerboot’ genoemd.
We kunnen het ons bijna niet meer voorstellen, maar er zijn tijden geweest dat het eiland Urk in de winter nagenoeg onbereikbaar was als de zee was dichtgevroren. Er kon geen veerboot uitvaren. Uitkomst bood toen de IJsvlet. Aan de onderkant zaten ijzeren glijders bevestigd. Een soort van schaatsen dus waarmee de boot over het ijs kon glijden. Soms met behulp van zeil en wind maar vaker nog doordat de bemanning, meestal bestaande uit 10 personen, de boot voort trok of duwde. Hiervoor was de boot uitgerust met een katrol met touw om te trekken maar ook met pikhaken om grip op het ijs te krijgen.
Op deze manier werd in noodgevallen het vervoer over de ijsvlakte naar Kampen geregeld. Hierbij moet je denken aan het halen van post en medicijnen, het wegbrengen van zieken, vrouwen in barensnood, het ophalen van elders overleden Urkers. Kortom het waren zeker geen pleziertochtjes. Vandaar de naam ‘bloedreizen’. De IJsvlet is nog altijd te bezichtigen in de Zuiderzeemuseum te Enkhuizen.
Wethouder Boddeus en ik hebben verschillende verhalen over Urk en Kampen met elkaar gewisseld. We hebben meer gemeen dan we vooraf dachten. We hebben met elkaar afgesproken dat we serieus gaan bezien hoe we de banden weer kunnen verstevigen, met name waar het gaat over de cultuurhistorie.
